Czy można rozpowszechniać wizerunek bez naszej zgody?

18 | 02 | 2017

Piotr Kopeć

Czy można rozpowszechniać wizerunek bez naszej zgody?

W niniejszym wpisie postaram się odpowiedzieć na pytanie, czy rozpowszechnianie wizerunku danej osoby zawsze wymaga jej zgody, czy też są takie sytuacje, w których ktoś może rozpowszechnić nasz wizerunek zgodnie z prawem bez uzyskania naszej zgody. Innymi słowy, kiedy ktoś może rozpowszechnić zdjęcie z naszym wizerunkiem, a kiedy potrzebuje na to naszej zgody?

Co to jest wizerunek?

W pierwszej kolejności trzeba odpowiedzieć na pytanie, czym w ogóle jest wizerunek. Polskie prawo nie zawiera wprawdzie definicji wizerunku, jednak próby odpowiedzenia na pytanie, czym jest wizerunek były podejmowane zarówno wśród przedstawicieli doktryny prawniczej jak i w orzeczeniach sądowych. Nie wchodząc w szczegółową analizę tego zagadnienia przyjąć można, że wizerunek to fizyczne cechy człowieka, tworzące jego wygląd i pozwalające na jego identyfikację osoby. W szczególności wizerunkiem będą zatem fotografia, rysunek, wycinek sylwetki, film czy karykatura.

Co to jest rozpowszechnianie?

Rozpowszechnianie to sytuacja, w której powstaje możliwość zapoznania się z wizerunkiem danej osoby bliżej nieokreślonemu kręgowi osób. Rozpowszechnianiem będzie np. publikacja zdjęcia w gazecie, we filmie czy na portalach internetowych jak Facebook czy Instagram.

Kiedy można rozpowszechniać wizerunek danej osoby?

Zagadnienie prawa do wizerunku oraz zasad rozpowszechniania wizerunku danej osoby zostało uregulowane w ustawie o prawie autorskim i prawach pokrewnych. Co do zasady rozpowszechnianie wizerunku wymaga zezwolenia, a więc zgody osoby na nim przedstawionej. Analizując przepisy tej ustawy wyróżnić można następujące sytuacje, w w których rozpowszechnienie wizerunku danej osoby jest dopuszczalnie.

1. Zgoda danej osoby na rozpowszechnianie wizerunku.

Najprostsza sytuacja, w której osoba wyraża zgodę na rozpowszechnianie jej wizerunku. Zgoda taka może być wyrażona w różnej formie - może to być zgoda udzielona w formie pisemnej, ustnej lub innych szczególnych formach jak chociażby akt notarialny. Przedmiotem kontrowersji w orzecznictwie sądowym jest to, czy zgoda taka musi być wyrażona wprost czy też można domniemywać, że dana osoba wyraziła zgodę na publikację jej wizerunku.

 2.  Osoba przyjęła zapłatę za pozowanie.

Z przepisów wynika, że w braku wyraźnego zastrzeżenia zezwolenie na rozpowszechnianie wizerunku nie jest wymagane, jeżeli osoba ta otrzymała umówioną zapłatę za pozowanie. Zatem jeśli osoba pozowała, aby wykonano jej wizerunek (np. model na sesji zdjęciowej) i otrzymała z tego tytułu umówioną zapłatę, jej zezwolenie na rozpowszechnianie wizerunku nie jest konieczne. Fakt otrzymania zapłaty stanowi bowiem wynagrodzenie za udzielanie zgody na rozpowszechnianie wizerunku. Osoba pozująca może jednakże zastrzec przy pozowaniu, że nie wyraża zgody na rozpowszechnianie wizerunku, mimo że przyjmuje zapłatę.

 3. Osoba powszechnie znana.

Nie wymaga się zezwolenia na rozpowszechnianie wizerunku osoby powszechnie znanej, jeżeli wizerunek wykonano w związku z pełnieniem przez nią funkcji publicznych, w szczególności politycznych, społecznych, zawodowych. Kogo można uznać za osobę powszechnie znaną? Ogólnie ujmując są to osoby, które wprost lub w sposób dorozumiany godzą się na podawanie do publicznej wiadomości wiedzy o swoim życiu. Są to przede wszystkim aktorzy, piosenkarze, politycy, dziennikarze, celebryci, sportowcy.

 4. Wizerunek stanowi szczegół większej całości.

Nie wymaga się zezwolenia na rozpowszechnianie wizerunku osoby, jeśli stanowi ona jedynie szczegół całości takiej, jak zgromadzenie, krajobraz, publiczna impreza. Celem tej regulacji jest umożliwienie rozpowszechniania informacji o wydarzeniach politycznych, gospodarczych, kulturalnych, sportowych. Innymi słowy nie wymaga naszej zgody rozpowszechnienie zdjęcia z manifestacji, w który bierzemy udział czy meczu piłkarskiego, gdy kibicujemy na trybunach.

Co możemy zrobić, gdy bezprawnie rozpowszechniono nasz wizerunek?

W przypadku, gdy ktoś rozpowszechnił nasz wizerunek z naruszenime wyżej wymienionych sytuacji, to opierając się na podstawie przepisów kodeksu cywilnego i ustawy o prawie autorskim i prawach pokrewnych, wyróżnić można następujące żądania, które możemy skierować do osoby, która bezpodstawnie rozpowszechniła nasz wizerunek:

1. zaniechanie dalszego rozpowszechniania wizerunku (np. usunięcia zdjęcia z facebooka),
2. usunięcie skutków naruszenia prawa do wizerunku (np. zamieszczenie przeprosin na łamach gazety),
3. zadośćuczynienie w formie pieniężnej za doznaną krzywdę (w przypadku zawinionego działania osoby, która bezprawnie rozpowszechniała wizerunek),
4. przekazania określonej sumy na wskazany przez uprawnionego cel społeczny,
5. odszkodowania za poniesioną w związku z rozpowszechnieniem jej wizerunku szkodę.